Tekst: Anton van der Lee (Loons)
Illustratie: Frans Oosterwaal

M’n vaoder (1894-1975) wier opgeroepe vur militèère dienstplicht in 1913 – destèèds vur eên jaor. Hij stond op ’t punt om af te zwaaie toen in 1914 de moobelezaosie wier afgekondigd in verbaand meej d’n Eêrste Wèèreldoorlòg. Toen kreeg-ie d’r zoo-mer vier jaor bij. D’r zen oôt veul jonges dienstplichtig gewiest – ikzelf ook – mer gin die ’t zoo noôi gedaon hebbe es m’n vaoder, vèèf jaore lang. Niks te dóén hebbe, de gòdsgaanselijken dag rondhange en wòchte tot ’t aoved ies – dè ies raampzaolig vur ’ne jongen boer.

Es-ie op verlòf ging, dan moes-ie z’n Lee-Enfield-gewèèr meej petroône meejsjouwe nòr de Saoikeshoef in Loôn. Op ’ne zondegemèèrge kwaam z’n oudste zuster Jaans ’m roepe: d’r zaate tweej knentjes te speule op ’t waaike vur de boerderij; of-ie d’r eên wo schíéte. Hij vatte z’n gewèèr en schoot, mer ze zaate toevallig net aachter mekaare. Allebaai mòrsdoôd! Mer ’s middegs kwaam Woutje van Bèèst, d’n buurman van ’t kefeej, z’ne noôd klaoge dè de koogel dòrnao nòg raokelings langs z’n oôre kwaam gefloote…

Op ’ne keêr kwaam z’n compie toevallig dur Loôn gemarsjeerd op weg nòr Tilbùrg. Langs de weg stonne eêuwenaauw buukeboôm en vaoder vróég òn z’ne kappitèèn: ‘Es ik zo’nen boôm meej m’n taand ombèèt, maag ik dan d’n dienst èùt?’ ‘Nou, Van der Lee, dat zou ik maar niet proberen.’ ‘Zeg ’t ’s, dan begien ik ’r aachtermekaare aon!’

’nen Aandere keêr moes de compie zelfs op de Saoikeshoef oovernaachte en vaoder zaat net binne òn de kòffie, terwèèl grùtmóéder ok de commendaant ùtgenoôdigd ha. ‘Zo, Van der Lee, nou zou je zeker vannacht wel in je eigen bed willen slapen?’ ‘Jèè, en dè zè’k wel dóén ook!’ zeej m’n vaoder, mer dè was teegen ’t zeêre beên, want toen kreeg-ie te heûre: ‘Nee, dat zul je niet doen!’ en hij wier verweeze nòr de schuur bij de rest.

Vaoder kon meej smaok vertelle oover ’ne kammeraod die analfabeet was, mer die wel verkeêring hai. Z’n vriendin schreef ’m bríéve, mer die kon-ie nie leeze. M’n vaoder was z’ne vertrouwesman: hij laas ze veur en schreef dan nòr èège inzichte romantische bríéve trug. Dè medje ok wir gelukkig en de relaosie bleef ooverènd. Onderling waare de militèère van de moobelezaosie ’n hechte groep. Dè merkten ik nòg in de jaore seuventig, toen ik vur ’t heemkundig tèèdschrift Met Gansen Trou ’n onderzuuk deej nòr de irste stroômvurziening van de Hòrsteeg en daorveur ok terèèchtekwaam bij de ongetrouwde tweej bruurs en ’n zuster Van de Waoter, die dè in 1918 nòg han meejgemòkt. Ik waar gewòrschouwd det die ùt wantrouwe gin meens binnelíéte, mer toen bleek dè d’n oudste nòg meej m’n vaoder gediend ha, waar ’t ijs gebrooke, en ik kreeg zelfs ’n pòr antieke boerespulle kedoo. En begien 1976 kwaam ’r nòg ’nen bríéf van iemand ùt Dommele die naomes z’n vaoder informeerde hoe ’t meej z’ne vroegeren dienstkammeraod ging. Ik moes ’m jammer genòg trugschrèève dè-tie ’t jaor daorveur plòtseling was ooverleede.